Pozytywna rola pieniadza w dziejach ludzkosci - czesc 2

[Stanislaw Szopa]

4. Silvio Gesell - tworca doktryny Gospodarki Rynkowej w oparciu o neutralny pieniadz

Silvio Gesell (1863 – 1930) handlowiec i finansowy teoretyk, w swojej ksiazce “Die Natürliche Wirtschaftsordnung” (Naturalny Ekonomoczny Porzadek) sformulowal rewolucyjna teorie pieniadza jako panstwowej uslugi dla obywateli. Aby zapewnic sprawnosc transakcji handlowch Gesell proponuje czasowo powiekszajacy sie ujemny odsetek od pieniedzy w obiegu. W 1936 roku John Maynard Keynes w swojej ksiazce “General Theory of Employment, Interest and Money” potwierdzil ta idée.

W celu praktycznego wprowadzenia idei Gessella w 1919 roku Hans Timm przyjaciel Gesella zalozyl "Wära Exchange Association”. Kwit o nazwie “Wara” zostal wyemitowany w wartosciach ½, 1, 2 i 5 Wara. Kwity Wara mogly byc zakupione w "Wära Exchange Association" za ½, 1, 2 i 5 Reichsmark. Na kwicie Wara nie bylo nigdzie slowa “Reichsmark”. Tylko w wyjatkowych przypadkach kwit mogl byc wymieniony na Reichsmarki. Na odwrocie kwitu znajdowaly sie puste miejsca na naklejenie co miesiac znaczka o 1% wartosci danego kwitu. Znaczki sprzedawane byly przez "Wära Exchange Association”. Pewna skromna ilosc kwitow Wara przedostala sie do obiegu w calych Niemczech.

5. Wara kwit – pieniadze malego gorniczego miasteczka Schwanenkirchen w Bavarii w roku 1920

Po I Wojnie Swiatowej w Niemczech byl gleboki kryzys gospodarczy. Wiele firm bankrutowalo, byly czeste samobojstwa i przepelnienione wiezienia. W malym 500 osobowym gorniczym miasteczku Schwanenkirchen od dwoch lat gornicy byli bez pracy.
Pan Hebecker wlasciciel zbankrutowanej kopalni miasteczka Schwanenkirchen jako pierwszy zdecydowal sie na uzycie kwitow Wara na wieksza skale. Hebecker uzyskal 40,000 Reichsmark pozyczki z banku, ale sadzil ze kwity Wara ozywia lokalna ekonomie. Na zebraniu bylych pracownikow kopalni, Hebecker przedstawil propozycje otwarcia kopalni i wyplat pensji w kwitach Wara zamiast Reichsmark. Gornicy zgodzili sie pod warunkiem ze sklepy w miasteczku beda je akceptowac

Po dwoch latach bez pracy, gornicy wrociwszy z kopalni z kopertami z wyplata natychmiast poszli do sklepow uregulowac dlugi i zrobic duze zakupy. Wlasciciele sklepow z wachaniem przyjmowali kwity Wara, ale nie mieli wyboru, gdyz zaden z gornikow nie mial innych pieniedzy. Wlasciciele sklepow z kolei postawili hurtownikow w sytuacji bez wyjscia i wymusili na nich przyjecie zaplaty za towar w kwitach Wara. Hurtownicy z kolei placili nimi wlascicielom zakladow produkcyjnych za towar hurtem. Wlasciciele zakladow za kwity Wara kupowali wegiel u pana Hebecker i w ten sposob zamykal sie jeden cykl obrotu kwitu Wara. Wszyscy starali sie jak najszybciej pozbyc kwitow Wara, gdyz co miesiac od daty wystawienia posiadacz kwitu musial kupic i naklec znaczek wartosci 1% kwitu zeby moc uzyc kwit do dalszych transakcji. 1% oplata byla uzasadniona jako “koszt magazynowania wegla zabezpieczajacego wartosc kwitu”. Kwity Wara krazyly szybko wsrod mieszkancow w wiekszej czesci wracajac do kopalni, gdzie zapewnialy prace, zysk i lepsze warunki bytu dla calej spolecznosci miasteczka Schwanenkirchen.

Istotnie, nikt nie poznawal miasteczka po kilku miesiacach po otwarciu kopalni. Mieszkancy miasteczka prosperowali, gornicy i handlowcy byli bez dlugow; nowy duch wolnosci i zycia owladnal miasteczko. Wiesc o dobrobycie miasteczka w okresie kryzysu gospodarczego Niemiec szybko sie rozniosla. Z calych Niemiec przybywali reporterzy, zeby zobaczyc i opisac “Schwanenkirchen Cud”. Nawet w finansowej sekcji wiekszych gazet amerykanskich mozna bylo przeczytac o cudzie w Schwanenkirchen.

Nie podano wowczas nigdzie glownej przyczyny “cudu”- ze nieoplacalnosc odkladania pieniadzy Wara dzialala wspaniale. Gdyby wlasciciel kopalni wyplacil gornikom w Reichsmark zamiast w Wara jego wysilek poszedlby na marne; pieniadze zmienilyby jednego lub dwoch wlascicieli z ktorych kazdy staralby sie oszczedzic ich jak najwiecej w tych trudnych czasach. Po krotkim czasie pan Hebecker dolaczyl by do tysiecy innych ktorzy przegrali w walce z kryzysem gospodarczym w Niemczech i na Swiecie.

Do roku 1931 ruch wolnej ekonomii rozprzestrzenil sie na cale Niemcy wciagajac ponad 2000 korporacji do systemu wymiany “Wara”. Niestety, w listopadzie 1931 eksperyment ten zostal zablokowany przez Niemiecki Bank Centralny i dlugotrwala ekonomiczna stagnacja dopomogla Hitlerowi dojsc do wladzy z znanymi ogolnie konsekwencjami.

6. Stamp Scrips – pieniadze Austriackiego miasta Woergl - 0% stopa bezrobocia

W 1932 Austria jak pozostala reszta panstw zachodnich byla w srodku glebokiego kryzysu gospodarczego. Stopa bezrobocia siegala ponad 30% i centralny rzad niewiele mogl pomoc. W miasteczku Woegl zamieszkalym przez 4,500 osob, 1,500 ludzi bylo bez pracy i 200 rodzin bez pieniedzy. Burmistrz miasteczka, Michael Unterguggenberger, mial dluga liste projektow do wykonania, ale brakowalo na nie pieniedzy. W ramach projektu byla naprawa ulic, sygnalizacji swietlnej, doprowadzenie wody w calym miescie i posadzenie drzew wzdloz ulic.

Pan Unterguggenberger, zdecydowal sie skopiowac przyklad gorniczego miasteczka Schwanenkirchen. Udalo mu sie przekonac wspolpracujacych z nim przedstawicieli wladz miasta do emisji 32,000 Austriackich Szylingow w “Stamp Scrip”(Kwit do nalepiania znaczkow) z zabezpieczeniem w tej samej ilosci Szylingow zdeponowanych w banku. “Stamp Scrip”, podobnie jak kwit “Wara” byl wazny tylko, gdy kazdego miesiaca na jego odwrocie byl naklejony znaczek odpowiadajacy 1% wartosci danego “Stamp Scrip”. Pieniadze uzyskane z sprzedazy znaczkow uzyte byly do finansowania kuchni z posilkami dla 200 rodzin.

Poniewaz nikt nie chcial placic 1% oplaty za gromadzenie “Stamp Scrip”, kazdy kto otrzymal “Stamp Scrip” wydawal je jak najszybciej. Zdeponowane szylingi w banku pozwalaly kazdemu wymienic “Stamp Scrip” za 98% wartosc w szylingach. 2% oplata przy wymianie na Szylingi, wyzsza o 1% od comiesiecznej oplaty zapobiegnac miala nadmiernej wymianie. Ta oferta wymiany byla bardzo zadko przez ludnosc miasteczka wykorzystana.

Z wszystkich biznesow w miescie tylko stacja kolejowa i poczta odmowily akceptacji “Stamp Scrip”. Wszyscy pracownicy urzedu miejskiego wlacznie z burmistrzem otrzymywali pensje w 50% w “Stamp Scrip”. Nowo zatrudnieni pracownicy fizyczni otrzymywali pensje w 100% w “Stamp Scrip”. “Stamp Scrip” zostal nazwany “Woergl Certyfikowany Kompensujacy Banknot”. Miesiecznie naklejane znaczki nazwano “ Znaczkami Ofiary Doraznej Pomocy”. Kazdy “Stamp Scrip” mial ladna graficzna oprawe i napis: “Wzmagaja potrzeby, daja prace i chleb”.

W ciagu 13 miesiecy nie tylko wszystkie projekty zostaly wykonane, ale wybudowano rowniez nowe domy, zbiornik na wode, skocznie narciarska i most. Most ten istnieje do dzisiaj i ma zamocowana tabliczke, na pamiatke jego konstrukcji za “Stamp Scrip”. Obywatele miasteczka inwestowali w sadzenie lasu, ktory w przyszlosci mogl dostarczyc dochod. Gdy ludzie wyczerpali pomysly na co wydac pieniadze, placili wczesniej podatki, co spowodowalo olbrzymi wzrost dochodow miasta. W ciagu roku stopa bezrobocia obnizyla sie o 25%. Dwa lata pozniej miasteczko Woergl podobnie jak Schwanenkirchen w Niemczech, stalo sie najlepiej prosperujacym miastem w Austrii i jedynym z 0% stopa bezrobocia.

Kluczem do sukcesu byla szybka cyrkulacja “Stamp Scrip” wewnatrz lokalnej ekonomii, 14 razy wyzsza niz szylinga. Szesc sasiadujacych wsi z powodzeniem skopiowalo “Stamp Scrip” system. Francuski Pierwszy Minister, Eduoard Dalladier, odbyl specjalna podroz do miasteczka Woergl zeby zobaczyc “Woergl cud”.
W styczniu 1933 roku “Stamp Scrip” projekt skopiwano w sasiadujacym miescie Kirchbuhl. W czerwcu 1933 roku burmistrz
Unterguggenberger na zebraniu przedstawicieli 170 miast i wiosek zaprezentowal “Stamp Scrip” projekt. Przedstawiciele 200 Austriackich miasteczek byli zainteresowani w zaadoptowaniu “Stamp Scrip” projektu.

W tym momencie przedstawiciele Austriackiego Centralnego Banku poczuli zagrozenie ich monopolu emisji pieniadza i zablokowali rozprzestrzenianie sie “Stamp Scrip” pomimo przytlaczjacej pozytywnej opinii wiekszosci obywateli. Decyzja banku byla apelowana az do Austriackiego Najwyzszego Sadu, ale wszystkie instancje sadowe podtrzymaly decyzje banku. Decyzja Austriackiego Najwyzszego Sadu, kryminalnym przestepstwem bylo wyprodukowanie “waluty naglej potrzeby”.

Po niedlugim czasie miasteczko Woergl napowrot mialo 30% stope bezrobocia. W 1934 w calej Austrii eksplodowaly spoleczne niepokoje. W 1938 gdy Hitler aneksowal Austrie witany byl przez wielu ludzi jako ekonomiczny i polityczny wybawiciel.

Burmistrz Unterguggenberger byl przeciwnikiem komunizmu i faszyzmu walczac, jak okreslal, o ekonomiczna wolnosc.
Dlatego ironia bylo, ze miasteczka Worgl eksperyment okreslany byl przez ekonomiczne autorytety najpierw “szalenstwem” pozniej komunistyczna idea i w pare lat pozniej jako faszystowska idea.

Zeby uzmyslowic sobie jaki system jest “szalenstwem” przytocze fragment listu obywatela niemieckiego do uwczesnego kanclerza Niemiec Schroedera: “Gdyby ktos zainwestowal na 5% jeden Pfenning w roku zerowym to zjawisko odsetka skladanego dzisiaj po ponad 2000 latach daloby rownowartosc w Pfenningach 50 bilionow kol z czystego zlota, kazda o wadze rownej wadze koli ziemskiej. Czy pan widzi oblend odsetka skladanego panie Schroeder?”

7. Guernsey Pounds – pieniadze wyspy Guernsey - 0% stopa oprocentowania i 0% stopa bezrobocia

Guernsey jest mala wyspa w Kanale Brytyjskim w poblizu wybrzeza francuskiego. Po wojnach napoleonskich na wyspie brakowalo pieniedzy na budowe obwalowania nadmorskiego, drog i budynkow dla prowadzenia handlu. Mieszkancy wyspy uzywali angielskie pieniadze - pound sterling. Wyspa miala autonomiczny rzad "the States of Guernsey." Majac surowiec do budowy i pracownikow do wykonania projektu, rzad zdecydowal w roku 1816 wyemitowac wolne od procentu 6,000 Guernsey Pounds.
W 1837 roku, 50,000 Guernsey Pounds zostalo wyemitowane i wprowadzone do obiegu. Nie spowodowalo to inflacji.

W 1914 roku Anglia ograniczala swoja emisje pieniadza, natomiast Guernsey wyemitowala wiecej…nastepne 140,000 Guernsey Pounds w ciagu nastepnych czterech lat.

W 1958 roku, ponad 500,000 wolnych od procentu Guernsey Pounds bylo w obiegu na wyspie i w dalszym ciagu nie bylo inflacji.
Olive & Jan Grubiak w swojej ksiazce: “The Guernsey Experiment” opisuja Guernsey w 1960 roku …mala piekna wyspa…o obszarze tylko 24 mil kwadratowych…majaca 50 do 60 tysiecy mieszkancow…gdzie panuje zadko gdzie indziej spotykany zdrowy rozsadek...Jest to druga najwieksza wyspa w Wielkiej Brytanii po Jersey.

W roku 1990 bylo 6,5 miliona wolnych od procentu Guernsey Pounds. Podczas wizyty na wyspie Dr. Jacques Jaikaran zdawal sprawozdanie o Guernsey ekonomii w swojej ksiazce “The Debt Virus” (Wirus Zadluzenia): “…wyspa ma 60,000 stalych mieszkancow, przecietna na rodzine 3,3 ilosc samochodow, stopa bezrobocia 0% i bardzo wysoki standard zycia kazdego mieszkanca… Guernsey ma tylko 20% podatek”.
Guernsey nie ma partii politycznych i posiada konstytucje z roku 1205. Guernsey chlubi sie posiadaniem jednego z najwiekszych reasekuracyjnych rynkow na swiecie, celebrujac w 1994 roku nadanie 300- tnej licencji dla kolejnej spolki ubezpieczeniowej.

Guernsey Ministerstwo Skarbu zwiekszylo emisje pieniedzy o 50% w ciagu trzech lat i nie spowodowalo to inflacji. Cena za gallon benzyny w Angli byla $5, a w Guernsey okolo $2.
W przeciwienstwie do nauczania przez wszystkie wyzsze uczelnie ekonomiczne, inflacja nie jest uzalezniona od ilosci pieniedzy, ale raczej od rozmiarow dlugu handlowego.

[zbyszek]

ciekawe przykłady

...inflacja nie jest uzalezniona od ilosci pieniedzy, ale raczej od rozmiarow dlugu handlowego.

byćmoże nie od ilości, ale od sposobu wprowadzenia pieniędzy na rynek. Jeśli jakaś wspólnota takie kwity zaakceptuje, tzn. zechce się nimi posługiwać w przeliczeniach wszystko jest ok.

[Jacek A. Rossakiewicz]

Część druga jeszcze lepsza od pierwszej.
Widać wyraźnie główne wątki: odwartościowanie trwałości pieniądza znosi tezauryzację. Pieniądz terminowy i oprocentowany ujemnie jest chętniej wydawany, wzmaga ludzką aktywność; jest w obiegu, ludzie pracują i tworzą dobra a nie siedzą bezczynnie, "schłodzeni" przez bank centralny, który trzyma forsę na lichwiarski (dodatni) procent. (Różnica w stosunku do „ostaca” polega na nie wiązaniu tego terminowego pieniądza z konkretnym, jednym dobrem [zbożem] no i nie ma takiej szczególnej sytuacji długoterminowej klęski żywiołowej; jak siedem lat głodu).
Widać też zręczną wojnę z tym odwartościowanym pieniądzem jaką prowadzają banki centralne - poprzez interwencję legislacyjną władz państwowych - chcące utrzymać monopol na emisję OPROCENTOWANEGO DŁUGU JAKO SUBSTYTUTU PRAWDZIWEGO PIENIĄDZA.

Cytat: "...Chciwi, chcieliby chciwość pomiędzy ludźmi ustalić, oni chowają bogactwa, któremi ich niebo obsypało..." (Koran 4:41, tlum. J.M.T. Buczacki).

Niecierpliwie czekam na cześć trzecią